“Les Indes africaines” versus “Le Congo minotaure”: debatten over klimaat, acclimatisatie, hygiëne en de idealisering van het imperiaal project van Leopold II in Congo, 1876-1908

Dit artikel is een onderzoek naar de relatie tussen debatten in België over het klimaat van Congo en de daaraan verbonden vermeende gezondheid of ongezondheid van het gebied, en de politieke agenda’s van de bijdragers aan dit debat voor de periode vanaf het begin van de Leopoldiaanse exploratie van Midden-Afrika in 1876 tot aan de overdracht van de Onafhankelijke Congostaat aan België in 1908. Vanaf het begin van die exploratie was er aandacht voor het klimaat. Zo werden er meteorologische gegevens over de verkende en geannexeerde gebieden verzameld en werd het klimaat vaak afgeschilderd als een onbekend kwaad : het werd als uiterst ongezond beschouwd. Zowel gruwelijke als fortuinlijke verhalen afkomstig van andere imperiale mogendheden over soortgelijke gebieden waren van invloed op het denken over het klimaat. Om Congo te promoten als lucratief en niet ongezond gebied, iets wat de voorstanders van het imperiale project graag deden, was het belangrijk om het kwade beeld over het klimaat te bevechten. De mening over het klimaat, en of de witte man kon acclimatiseren in Congo, werd dus niet enkel beïnvloed door de daadwerkelijke omstandigheden aldaar, maar in grote mate door de vraag of men Congo als een goed exploitatieterrein voor de Belgen zag. In dit artikel wordt behalve het geven van een algemene analyse van de debatten en hoe zij zich verhouden tot internationale ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld de koloniale hygiëne, ook ingezoomd op het discours van opponenten in een aantal uitgelichte discussies.